Directeur Maria Westerbos (l) ontvangt haar testresultaten van Annelies den Boer (Tegengif)
Amsterdam, vrijdag 9 november 2018 – Niemand ontkomt aan blootstelling aan schadelijke chemische stoffen. Ze zitten overal in verwerkt en ze passeren je lichaam door inname via je mond, via je huid of de lucht. Uit voorzorg moet de toepassing van deze hormoonverstorende stoffen in producten daarom veel sneller worden verboden.
Dat is de conclusie van een onderzoek dat Stichting Tegengif deed onder 14 duurzame influencers naar de mate waarin ze aan giftige hardmakers en weekmakers van plastic, waren blootgesteld. Vandaag werden de resultaten tijdens een persbijeenkomst in Amsterdam bekendgemaakt. In oktober droegen de proefpersonen, waaronder Maria Westerbos van de Plastic Soup Foundation, allemaal een week lang een speciaal polsbandje en leverden zij hun urine in. De polsbandjes en urinestalen van de proefpersonen zijn in opdracht van Tegengif onderzocht door Majorie van Duursen, hoogleraar toxicologie aan de VU Amsterdam, en Marja Lamoree, analytisch chemicus aan dezelfde universiteit.
Mono-n-octylftalaat, difenyl fosfaat, perfluoroctaanzuur, bisfenol S, zo gaat de waslijst van de 24 schadelijke chemische stoffen nog wel even door waarop de proefpersonen zijn onderzocht. Van deze 24 onderzochte stoffen werden er 22 bij iedereen aangetroffen. Een aantal van de stoffen die zijn getest, staan op de zeer zorgwekkende stoffen lijst van ECHA (het Europees Agentschap voor chemische stoffen). De stoffen worden in verband gebracht met een verstoorde hersenontwikkeling, borst- en zaadbalkanker en onvruchtbaarheid.
Het zijn onder meer hardmakers en weekmakers van plastics die bijvoorbeeld veel voorkomen in elektronica (mobiele telefoons, spelcomputers), meubels, regenjassen, tandheelkundige materialen, voedselverpakkingen, conservenblikken, plastic flessen, zelfs kassabonnetjes. Vlamvertragers werken brandvertragend en worden onder meer gebruikt in meubels, vliegtuigen en kleding.
“Met de REACH-regelgeving lopen we structureel achter de feiten aan”, zegt Lamoree. “Zo gaat we het niet redden. De uitfasering van bepaalde verboden stoffen gaat veel te langzaam, daar gaan steeds vele jaren overheen. En dit verdrag biedt fabrikanten dan ook nog eens de mogelijkheid om op economische gronden daarop uitstel te vragen. Gezondheid wordt niet zwaar genoeg als factor meegewogen. Dat is zorgwekkend.”
“Nederland volgt Europa hier teveel in”, zegt toxicoloog Van Duursen, “terwijl landen als Denemarken, België en Frankrijk veel strenger zijn en uit voorzorg al bepaalde stoffen verbieden. Van stoffen als Bisfenol A (BPA), een van stoffen die als hardmakers van plastic worden gebruikt, is er al jaren overstelpend bewijs van de schadelijke werking. Dit jaar heeft het eindelijk de stempel hormoonverstorend gekregen. Maar dat wisten we al jaren. Waarom moet de drempel van de bewijslast zo hoog zijn? Je ziet nu dan ook vervangers als Bisfenol F en Bisfenol S opkomen maar daarvan is vastgesteld dat ze net zo schadelijk zijn als BPA.”
Annelies den Boer, oprichter en bestuursvoorzitter van Stichting Tegengif, heeft wel een verklaring waarom zo weinig mensen zich hier zorgen over maken. “Chemische stoffen zijn voor veel mensen een ver-van-mijn-bed-show. Plastic producten als flesjes zijn heel zichtbaar en daarvan begrijpt iedereen dat ze niet in de natuur thuishoren. Maar chemische stoffen zie je niet, die worden om hun eigenschappen toegevoegd aan producten en gaan op in het grote geheel. Allemaal staan we bloot aan een toxic cocktail en dat is niet goed. Steeds meer mensen krijgen bepaalde ziekten. Dit onderzoek is bedoeld om mensen daar bewust van te maken.”
Hoewel Den Boer was geschrokken van de mate van blootstelling aan schadelijke stoffen, was ze blij met het onderzoek waartoe ze het initiatief had genomen. “Ik zweer bij data. Onderzoeken als deze zorgen voor draagvlak dat er wat moet veranderen. Ik ben daarom ook zo blij dat twee Tweede Kamerleden – Frank Wassenberg (Partij voor de Dieren) en Corinne Ellemeet (GroenLinks) – de test zelf hebben ondergaan. Volgend jaar willen we een nog groter onderzoek doen, opnieuw met het polsbandje.”
Ook Maria Westerbos, directeur van de Plastic Soup Foundation, deed als gezegd aan het onderzoek mee. Vooral de uitzonderlijk hoge waarde Bisfenol F in haar lichaam zat haar niet lekker. “Eigenlijk is het een aanfluiting dat de Wereldgezondheidsorganisatie al sinds 2012 vraagt om een verbod op de toevoeging van hormoonverstoorders en vlamvertragers. Hoe vaak moeten organisaties als Tegengif nog aantonen dat we aan die stoffen worden blootgesteld? Ondertussen lopen de waarden in je lichaam op. Ik vind het echt schandelijk.”
3FM radio-dj Sander Hoogendoorn, een van de ambassadeurs van de Plastic Soup Foundation, was ook een van de 14 deelnemers aan het onderzoek. Vanochtend kreeg hij live in de uitzending, tegelijk met zijn ‘sidekicks’ Noortje Veldhuizen en Roel Hendriksen, de uitslag van Tegengif-voorzitter Annelies den Boer. Medepresentator Roel bleek van het radiotrio het slechtst te scoren vanwege de vele magnetronmaaltijden die hij in plastic opwarmt.
Lees ook: Nationaal plan hormoonverstorende stoffen in een circulaire economie
Plastic Soup Foundation brengt de nieuwe en gratis Beat the Microbead app uit! De app leest met behulp van machine learning-software de ingrediëntenlijst op verpakkingen en kan meer dan 500 verschillende microplastics detecteren.
Zonder overheidsingrijpen komt er nooit een circulaire kunststofeconomie. De coronacrisis leidt tot extreem lage olieprijzen. Als gevolg daarvan wordt virgin (primair) plastic tegen dumpprijzen aangeboden.
Ondernemingen die het Plastic Pact hebben ondertekend, beloven om in 2025 20% minder plastic te gebruiken ten opzichte van 2017. Een van de opties is om het gewicht per verpakking te verminderen. Maar hiermee is iets vreemds aan de hand.
Het Nederlandse technologiebedrijf Avantium hoopt nog dit jaar een fabriek te kunnen bouwen die in 2023 PEF op de markt brengt. PEF biedt voordelen ten opzichte van PET.
Shoreliner ideaal om drijvend plastic afval te analyseren