De Nederlandse rivieroevers zijn bezaaid met plastic afval. Gemiddeld worden er bijna 500 stuks afval per 100 meter rivieroever aangetroffen. 81 procent hiervan is plastic. Een kwart van het aangetroffen afval is wegwerpplastic. Dit blijkt uit uitgebreid onderzoek van 2017 tot en met 2019 langs de Maas en de Waal, uitgevoerd door Schone Rivieren. De resultaten van het onderzoek laten een duidelijk beeld zien: de rivieren zijn vervuild.
Uit het rivierafvalonderzoek komt een top vijf van meest gevonden afval op rivieroevers naar voren. Ondefinieerbare stukjes plastic en piepschuim zijn het meest gevonden. De rest van de top vijf bestaat uit wegwerpplastic zoals snoep-, snack- en chipsverpakkingen en lollystokjes, drank- en voedselverpakkingen en wattenstaafjes. Een deel van dit afval is afkomstig van recreatie aan de rivieroevers en verwaaiing van zwerfafval. Schone Rivieren roept overheden, bedrijven en consumenten op om dit plastic afval tegen te gaan.
Onderzoek naar plastic afval in rivieren
Het rivierafvalonderzoek is onderdeel van Schone Rivieren, een initiatief van IVN Natuureducatie, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee. Met behulp van burgerwetenschap verzamelen zij sinds 2017 gegevens over de hoeveelheid, samenstelling en herkomst van rivierafval. Er zijn inmiddels bijna 400 vrijwillige rivierafvalonderzoekers opgeleid die in het voorjaar en in het najaar metingen uitvoeren. Op 211 locaties langs de Maas en de Waal is onderzoek gedaan. In totaal zijn er 153.000 stuks afval geregistreerd. Bij 43% van de metingen zijn nurdles aangetroffen. Dit zijn plastic korrels waar plastic producten van worden gemaakt. Het onderzoek is het meest grootschalige afvalonderzoek in de Nederlandse rivierdelta.
Aanpak bij de bron
Het gebruik van plastic is in de afgelopen jaren toegenomen, waardoor er ook meer plastic in het milieu terechtkomt. Het is niet afdoende om afval langs de oevers op te ruimen en in het water af te vangen. De oplossing ligt bij de bron van het plastic, om te zorgen dat het afval niet meer in het water belandt. Voor effectieve bronaanpak is gezamenlijke actie van overheden, bedrijven en consumenten nodig. Schone Rivieren pleit voor structurele veranderingen zoals een snelle en effectieve implementatie van de Europese Richtlijn voor wegwerpplastic. Bij het bedrijfsleven moet de focus liggen op het stoppen van plastic lekkage naar het milieu, het innoveren en investeren in alternatieve verpakkingen en het inrichten van een sluitende circulaire economie.
Methode
Het rivierafvalonderzoek wordt uitgevoerd op basis van de OSPAR Marine Litter Monitoring methode. Dit is een internationaal erkende methode voor het onderzoeken van afval op stranden. De methode is aangepast zodat deze toepasbaar is op de oevers van rivieren. In het hele stroomgebied van de Maas en Waal in Nederland zijn onderzoeksgebieden geselecteerd, om zo het afval dat is aangespoeld of achtergelaten op de oevers te onderzoeken. Een onderzoeksgebied bestaat uit 100 meter rivieroever. Vanaf de waterlijn tot aan de aaneengesloten begroeiing wordt afval verzameld en op turflijsten genoteerd. Deze gegevens zijn vervolgens ingevoerd in onze database en geanalyseerd. Stichting De Noordzee voert controlemetingen uit om de kwaliteit te waarborgen. Ook dragen de analyses bij aan de kennis over de verplaatsing van afval in de Nederlandse riviersystemen.
Schone Rivieren
Wereldwijd vormt de plasticsoep een bedreiging voor het milieu en de gezondheid van mens en dier. Dat probleem begint dichterbij dan je denkt. Plastic afval dat hier in de Nederlandse rivieren belandt, stroomt naar de Noordzee. IVN Natuureducatie, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee bundelen de krachten en brengen hierin verandering met Schone Rivieren. De aanpak richt zich op vier O’s: Opruimen, Onderzoeken, Ontdekken en Oplossen. Het doel? Plasticvrije rivieren in 2030.
Afgelopen maart kreeg Schone Rivieren een gelddonatie van 1,95 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij. Verdere uitbreiding van de onderzoeksacties naar de grote rivieren in Nederland is mogelijk dankzij deze donatie.
De sector verklaarde in 2018 dat het gebruik van plastic microbeads met 97,6% gedaald was en beloofde dat er in 2020 geen verzorgingsproducten meer verkocht zouden worden met plastic microbeads. Dergelijke producten worden echter nog altijd te koop aangeboden, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.
Journaliste Laura Hoogenraad heeft onderzoek gedaan naar het hergebruik van oude, versnipperde vloerbedekking vol chemicaliën in maneges. Ze doet er verslag van in dit artikel.
Op kinderspeelplaatsen wordt industrieel afval vol toxische stoffen gebruikt onder het mom van ‘circulaire economie.’
Voor het eerst hebben wetenschappers microplastics in de placenta aangetroffen. Ook blijkt uit recent onderzoek dat baby’s dagelijks 1,6 miljoen microplastics binnenkrijgen via voeding uit plastic flesjes.
Plasticvrije vliegvelden en vluchten in Dubai