Afval jutten op het strand
Het strandseizoen is weer begonnen. De stranden worden schoner als iedereen een handje helpt.
De Plastic Wijzer: hoe vrijblijvend is het radicale plan van het Afvalfonds?
10 maart 2023
Deze week presenteerde het Afvalfonds een plan over een totaal andere omgang met plastic verpakkingen. De Plastic Wijzer belooft dat er in 2050 geen zwerfafval meer is, alle verpakkingen fossielvrij zijn en dat plastic niet langer schadelijk is voor mens en milieu. Het klinkt als muziek in de oren.
Plastic Soup Foundation vraagt zich af hoe vrijblijvend de ambitie van het Afvalfonds is. Eerdere initiatieven als het Plastic Pact en het Ketenakkoord Kunststofkringloop beloofden in dit opzicht veel, maar hebben bedroevend weinig resultaat gehad.
SYSTEEMVERANDERING IS ONONTBEERLIJK
Het Afvalfonds heeft niet eerder in zulke duidelijke bewoordingen gesteld dat er een systeemverandering moet komen. We kunnen niet langer massaal plastic verpakkingen blijven gebruiken en wegkijken bij de negatieve gevolgen daarvan. De gepresenteerde toekomstvisie op ‘circulair plastic’ bepleit dat voortaan alleen plastic verpakkingen gebruikt worden voor essentiële toepassingen, dat er een uniform en voor consumenten te begrijpen inzamelsysteem komt voor heel Nederland, en dat er geen zwerfvuil en microplastics meer zullen ontstaan.
TUSSENDOELEN VOOR 2030
2050 is wel erg ver weg om doelen te halen. Voor 2030 worden ook beloftes gedaan:
- 100% inzamel- en hergebruiksystemen in Nederland
- Alle producenten en importeurs krijgen hun aandeel recyclaat terug voor verdere verwerking.
- 100% van de verpakkingen zijn recyclebaar
- Waar mogelijk zijn de verpakkingen herbruikbaar
- Het plasticgebruik gaat omlaag, zonder dat er van alternatieven gebruik wordt gemaakt die op hun beurt schadelijk zijn.
De verpakkingen van plastic die nog wel gebruikt blijven worden zijn ‘fossielvrij’. Daarmee wordt bedoeld dat de grondstof voor 100% wordt verkregen uit recyclaat, dus uit gebruikt plastic. Al het plastic moet dus volledig recyclebaar zijn.
Rivieren leveren een grote bijdrage aan de plasticsoep op zee. Je moet dus zorgen voor schone rivieren. Dat kan door het plaatsen van afvangsystemen, maar vooral door beleid dat ervoor zorgt dat er niet langer plastic in het milieu terechtkomt. De mede door Nederland georganiseerde VN-Waterconferentie, die later deze maand plaatsvindt, biedt de kans om juist daarover afspraken te maken.
INTENTIE IS GOED, MAAR IS HET OOK REALISTISCH?
De Plastic Wijzer leest als een manifest van de Plastic Soup Foundation uit het oprichtingsjaar 2011. Bijna alles waar PSF de afgelopen jaren vurig voor pleitte, staat erin. Toch zijn er redenen om sceptisch over de haalbaarheid van het plan te zijn. Want het plan is heel vrijblijvend:
- Welke verpakkingen zijn essentieel en welke niet, en wie bepaalt dat?
- Welke verpakkingen zijn schadelijk en welke niet?
- Hoe wordt aannemelijk gemaakt dat er in 2050 geen zwerfafval meer ontstaat? Op ‘goed wegwerpgedrag’ kunnen we niet bouwen.
- Komt er verplicht statiegeld op alle verpakkingen? En gaan de winkels al die verpakkingen terugnemen?
- De op plastic geplakte etiketten van papier verhinderen optimale recycling. Hoe wordt bereikt dat producenten en winkeliers geen stikkers meer plakken?
- Dat er geen microplastics vrijkomen bij gebruik van plastic verpakkingen, lijkt een utopie. Die ontstaan namelijk altijd.
- Ook al zijn verpakkingen 100% recyclebaar, dan nog is dat geen garantie dat ze ook 100% gerecycled worden.
- Het terugleveren van recyclaat aan producenten geeft geen garantie dat dat recyclaat weer in dezelfde soort producten wordt toegepast. De materiaaleisen van producenten zijn hoog!
- Hoe zit het met voedselveiligheids eisen? Plastic recyclaat komt momenteel om die reden niet of nauwelijks weer terug in nieuwe voedselverpakkingen.
- Hoe aannemelijk is de belofte van ‘fossielvrij’. Plastic kan namelijk niet eindeloos gerecycled worden. Er treedt altijd kwaliteitsverlies op dat met nieuw (virgin) plastic wordt opgevangen.
- Om alle plastic opnieuw te kunnen gebruiken, moet er een verbod komen op de export van plasticafval, zeker naar landen buiten de Europese Unie.
‘MEESTRIBBELEN’ DREIGT
Dreigt hier een herhaling van eerdere initiatieven? Door uit te gaan van vrijwilligheid is daarmee weinig bereikt en ging ook kostbare tijd verloren. Zonder wet- en regelgeving, inclusief handhaving, valt niet te verwachten dat bedrijven hun bedrijfsvoering radicaal aanpassen. Om te voorkomen dat ook dit plan verzandt in ‘meestribbelen’ van de industrie, een strategie van mooie beloftes met de onuitgesproken bedoeling om systeemverandering juist uit te stellen, is nu de overheid aan zet.
En die kan meters maken, want met De Plastic Wijzer kan de sector zich met goed fatsoen niet langer verzetten tegen veel strengere regelgeving.
Misschien ben je ook geïnteresseerd in:
Nederland blijkt spil in de wereldwijde export van plasticafval naar niet-westerse landen
Nieuwe plannen van de EU om hergebruik en recycling van verpakkingen te bevorderen
Meer nieuws
Lees meer
Glitter = Litter
Glitters lijken leuk en onschuldig, maar komen als microplastics voor eeuwig in het milieu.
Beat the Microbead. Terugblik op onze campagne
Na tien jaar strijd en discussie komt er een Europees verbod op bewust toegevoegde microplastics. Een terugblik op onze campagne.
Investeerders eisen drastische vermindering van plastic van bedrijven zoals Unilever en Coca-Cola
Een grote groep investeerders eist drastische vermindering van de productie en het gebruik van plastic.
