Voorzorgsprincipe
Om de plasticsoep te bestrijden, nemen overheden maatregelen die uitgaan van aanvaarde rechtsbeginselen. Het voorzorgsprincipe is een van de bekendste.
Systeem aarde
Het beginsel van ‘duurzame ontwikkeling’ is algemeen aanvaard en in veel internationale verdragen vastgelegd. Het uitgangspunt is dat toekomstige generaties niet de nadelen mogen ondervinden van onze economische en sociale ontwikkeling. De aarde moet leefbaar blijven voor iedereen. We mogen met zijn allen dus wel economisch groeien, maar die groei mag het draagvermogen van de aarde niet aantasten. Wanneer ontwikkeling niet duurzaam is, kunnen kritische ecologische grenzen worden overschreden. Productie en gebruik van plastic bevorderen economische groei en gebruikersgemak voor mensen, maar zijn tegelijk een levensgrote bedreiging voor ‘systeem aarde’.
Plasticsoep is planetaire grens
Voor de aarde zijn negen planetaire grenzen aangewezen door het Stockholm Resilience Centre, waaronder klimaatverandering, verlies van biodiversiteit, verzuring van de oceanen, en chemische verontreiniging. Wanneer die planetaire grenzen overschreden worden, is ecologisch herstel niet goed meer mogelijk. Wetenschappers hebben in 2018 betoogd dat de plasticsoep ook een planetaire grens is. Plastic in het milieu is onomkeerbaar (het valt niet of nauwelijks op te ruimen, met name de microplastics) en plastic is overal aanwezig (waarbij de concentratie ervan toeneemt). Plastic vervuiling heeft allerlei negatieve ecologische gevolgen. Daarom is er alle reden om aan te nemen dat plastic een blijvend negatief effect heeft op ‘systeem aarde’.
Ongecontroleerde bevolkingsgroei
In de tijdspanne van minder dan een gemiddeld mensenleven is het milieuprobleem van de plasticsoep ontstaan. In 1950 waren er 2,5 miljard mensen op de wereld, in 1975 rond de 4 miljard en in 2017 al 7,5 miljard. In het jaar 2050 kunnen dat er 10 miljard zijn. De snel groeiende wereldbevolking wordt vooral in megasteden opgevangen. De meeste van deze steden met meer dan tien miljoen inwoners liggen aan een kust. Alle stedelingen gebruiken dagelijks plastic, vaak eenmalig plastic als verpakkingsmateriaal. Kenmerkend voor deze megasteden zijn de sloppenwijken en een gebrek aan goede afvalinzameling. Veel afval wordt eenvoudig gedumpt op vuilnisbelten. Het is daarom geen wonder dat veel plastic in de oceaan terechtkomt. Ongecontroleerde bevolkingsgroei is een van de redenen dat duurzame ontwikkeling moeizaam van de grond komt.
Lees meer
Verpakkingsbelasting
Milieuschade is niet meegenomen in de prijs van plastic waardoor plastic heel goedkoop is. Doordat het goedkoop is wordt het veel gebruikt en toegepast.
Statiegeld
Voor veel bedrijven zijn de (vermeende extra) kosten van statiegeld een belangrijker argument dan een wereld zonder plastic zwerfafval.
Bronbeginsel
EU verbiedt vanaf 2021 verkoop van wegwerpplastics. Veel bedrijven verzinnen trucjes om milieuvervuilende producten te kunnen blijven verkopen.
