Berichten

Patagonia

Maak producenten verantwoordelijk voor vervuiling van water door microplastics

Amsterdam, 22 januari 2020 – Om water te zuiveren van microplastics en microverontreinigingen zijn miljarden euro’s nodig. Worden die kosten straks doorberekend aan de consument? De Europese waterbedrijven bepleiten dat EU-regelgeving strenger moet worden toegepast, dat vervuilende producenten verantwoordelijk worden gehouden en voor die kosten opdraaien.

‘Consumenten mogen de rekening niet gepresenteerd krijgen, want zij zijn niet schuldig aan de vervuiling. Om schoon water voor iedereen betaalbaar te houden, moeten de kosten bij de verantwoordelijke bedrijven worden gelegd via uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.’ Dit is de belangrijkste conclusie van het adviesbureau Deloitte aan de EurEau, de Europese Federatie van nationale koepelorganisaties in de water- en afvalwatersector. Het deze maand uitgebrachte advies baseert zich op twee principes; het voorzorgprincipe en het principe dat de vervuiler betaalt.

Voorzorgprincipe

Er zijn nu geen restricties voor plastic producten die bijdragen aan de vervuiling. Er is onvoldoende controle op wat wel en niet verkocht mag worden. Het gevolg is dat mensen en alle andere levende organismen voortdurend aan onwenselijke zaken worden blootgesteld. Er moet om die reden snel en corrigerend opgetreden worden, aldus Deloitte, en dat kan op basis van het voorzorgprincipe. Dit principe stelt dat ingrijpen door de overheid gerechtvaardigd is bij (dreigende) onomkeerbare milieuschade. Om te voorkomen dat onze wateren verder vervuilen, acht Deloitte aanpak van de vervuiling bij de bron van essentieel belang.

Vervuiler betaalt-principe

Het principe dat de vervuiler betaalt, moet via uitgebreide producentenverantwoordelijkheid toegepast worden. De juridische basis hiervoor is er. Het principe dat de vervuiler betaalt, is namelijk onderdeel van het verdrag van de Europese Unie, de Treaty on the Functioning of the European Union (TFEU, art. 191.2), en ook van de Kaderrichtlijn Water. Het probleem is dat dit principe in de praktijk (nog) niet wordt toegepast.

Bijvoorbeeld synthetisch textiel

Waterzuiveringsinstallaties hebben te maken met miljarden en nog eens miljarden microvezels die afkomstig zijn van het machinaal wassen van synthetisch textiel. Om dit vezelverlies te voorkomen wordt aanpak bij de bron bepleit. Waar moeten we volgens het rapport aan denken? Op dit moment bestaat er geen verplichting om op labels voor kleding informatie te verstrekken over potentieel schadelijke stoffen of het loslaten van microplastics. Hier zou een informatieplicht voor producenten kunnen worden ingevoerd. Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid kan ook vorm krijgen door de verplichte inname van afgedankte kleding. Of synthetische kleding kan duurder gemaakt worden ten opzichte van kleding die gemaakt is van natuurlijke vezels om installeren van filters die microvezels in wasmachines afvangen te financieren.

Klik hier voor het Deloitte-rapport Study on the feasibility of applying extended producer responsibility to micropollutants and microplastics emitted in the aquatic environment from products during their life cycle.

Lees ook – Kraanwater wereldwijd vervuild met microvezels

/door

Plastic Soup Foundation zet eerste juridische stappen tegen structurele plasticvervuiling

AMSTERDAM, 16 januari 2020 – De naar schatting 24 miljoen plastickorrels die uit de lading van de MSC Zoe op de Nederlandse kust zijn aangespoeld, vormen een fractie van de onvoorstelbare hoeveelheden korrels die dag in dag uit door de plasticindustrie in het milieu worden ‘gemorst’. Elk jaar belanden in de Europese Unie ruim 8 biljoen van dit soort microplastics in de natuur, ofwel 23 miljard per dag.

Plastic Soup Foundation maakt zich grote zorgen over de gevolgen voor mens, dier en milieu. Maria Westerbos, directeur van de Plastic Soup Foundation: ‘Als je de omvang van verspilde korrels in Europa nog enigszins wilt behappen, moet je het omrekenen naar per seconde. Dan heb je het over ruim 265.000 korrels per seconde. Dat is een hele stevige hagelbui van plastic!’

Sterk vervuilde locaties in Rotterdam, Limburg en Antwerpen

Onderzoekers van de Plastic Soup Foundation, Michiel Princen en Robert Möhring, gingen in het afgelopen half jaar langs de fabrieken van grote internationale plasticproducenten op het industrieterrein Chemelot in Zuid-Limburg, in de haven van Rotterdam en in de haven van Antwerpen. De laatste is het grootste knooppunt van plasticproductie in Europa. Op deze locaties zijn producenten gevestigd als Sabic, Ineos, BASF, Borealis, Covestro en Ducor Petrochemicals. De enorme aantallen vers geproduceerde korrels die door de onderzoekers werden aangetroffen, zijn steeds op beeld vastgelegd. Monsters zijn als bewijs meegenomen. ‘We liepen meermaals over een tapijt van plastickorrels’, aldus Princen.

De onderzoekers concluderen dat de vervuiling door plasticproducenten in Nederland en Vlaanderen in het productieproces totaal ontspoord is. ‘De vrijwillige gedragscode van de plasticindustrie, Ocean Clean Sweep, is vrijblijvend en volstrekt niet toereikend om dit probleem op te lossen’, zegt Princen. ‘De grootschalige en structurele omvang van de vervuiling duidt erop dat toezicht en effectieve handhaving al lange tijd ontbreken. Bestaande milieuwetten worden onvoldoende toegepast om de lekkage van plastickorrels naar het milieu aan te pakken en te voorkomen.’

Handhavingsverzoek

De Plastic Soup Foundation heeft deze week daarom als eerste in Europa juridische stappen gezet om deze vorm van vervuiling te stoppen. Via milieuadvocaten Rogier Hörchner en Faton Bajrami is een handhavingsverzoek ingediend bij DCMR, de gezamenlijke milieudienst van de provincie Zuid-Holland en vijftien gemeenten in de regio Rijnmond. Het verzoek heeft onder andere als doel om de Rotterdamse plasticproducent Ducor Petrochemicals te dwingen de omgeving van het bedrijfsterrein schoon te maken en te houden. Op oevers in de directe nabijheid van Ducor Petrochemicals liggen vele tientallen miljoenen korrels.

Omdat ongeveer de helft van de geproduceerde plasticsoorten niet in water blijft drijven, is in het handhavingsverzoek ook gevraagd om het rivierslib van de Rotterdamse haven te onderzoeken op plasticvervuiling.

‘Dit is pas het eerste in een reeks van beoogde handhavingsverzoeken. We zullen dit vaker gaan doen en desnoods via de rechter afdwingen dat de overheid haar werk gaat doen,’ aldus Westerbos. ‘Maar we beginnen met Rotterdam, de locatie het dichtst bij onze eigen Noordzee.’

Ducor en DCMR zijn overigens al langer op de hoogte van de plastic lekkage. Er is tot op heden nog niets opgeruimd en zelfs bij de poort van het bedrijf gaat het al mis.

Een stille ramp

De gevolgen van de vervuiling blijven niet beperkt tot de productielocaties. Via doorgaande wegen, het rioolstelsel en rivieren verspreiden de plastickorrels zich als een olievlek over zeeën en oceanen, waar opruimen ondoenlijk is. ‘Wereldwijd spoelen ze met miljoenen aan op oevers en stranden. Dat is de stille ramp die gaande is’, aldus Westerbos. Vogels en zeedieren die deze korrels voor voedsel aanzien, krijgen interne verwondingen, groeien langzamer en sterven zelfs de hongerdood omdat hun maag al is gevuld met plastic. Tevens is aangetoond dat de korrels chemicaliën aantrekken waardoor ze een giftige pil vormen voor de dieren die ze eten. Na verloop van tijd fragmenteren de korrels tot nog kleinere microplastics en eindigen in ons drinkwater, ons eten en de lucht die we inademen. Met alle mogelijke gevolgen voor onze menselijke gezondheid.

Ook plastic in Natura 2000-gebieden

Uit eerder onderzoek in het kader van het Schone Rivieren-project, waarin Plastic Soup Foundation participeert, bleek dat op bijna de helft van de meer dan 200 meetlocaties langs Maas en Waal plastickorrels zijn gevonden. Aanvullend onderzoek toont aan dat de oevers van de Westerschelde en de Grensmaas, beschermde Natura 2000-gebieden, zijn bezaaid met duizenden plastickorrels per vierkante meter. In Zeeland zijn op de oevers van de Westerschelde overal sporen van de vele plasticproducenten in de Antwerpse haven gevonden.

Westerbos: ‘Ik roep de Europese Commissie op om deze natuurgebieden daadwerkelijk te gaan beschermen conform de Europese Habitatrichtlijn. Het is definitief afgelopen met ons vertrouwen dat de industrie dit zelf goed zal oplossen. Er zijn duidelijke regels nodig vanuit de overheid met harde consequenties.’

Amerikaanse plasticindustrie veroordeeld

Ook in Amerika hebben organisaties zoals Plastic Soup Foundation én particulieren een juridische weg bewandeld, en met succes. In 2019 zijn een plasticfabrikant en een grote distributeur aangeklaagd wegens grootschalige vervuiling met plastickorrels: Formosa Plastics in Texas en Frontier Logistics in South Carolina.

In Texas was het Diane Wilson, een gepensioneerde garnalenvisser, die haar omgeving steeds verder vervuild zag raken met plastickorrels en daarvan structureel bewijs verzamelde. Ze stapte naar de rechter en is in 2019 volledig in het gelijk gesteld. Formosa Plastics werd in het vonnis betiteld als ‘serial offender’. De fabrikant heeft ingestemd met een schikking van vijftig miljoen dollar wegens het jarenlang illegaal dumpen van miljarden plastickorrels in Lavaca Bay en andere waterwegen.

Daarnaast heeft het bedrijf een zogenaamde ‘zero discharge’-belofte gedaan: het zal in de toekomst geen enkele nurdle uit het productieproces naar het milieu laten lekken en bovendien alle veroorzaakte vervuiling opruimen.

Plastic Soup Foundation hoopt op soortgelijke resultaten in Nederland en de rest van Europa en werkt daartoe samen met Break Free From Plastic en The Great Nurdle Hunt.
.

Duiding

De plastic korrels, ook wel nurdles genoemd, zijn korrels kunststofgranulaat: een halffabricaat dat gebruikt wordt voor de fabricage van allerlei soorten plastic producten, van tandenborstels tot frisdrankflessen. De korrels zijn spotgoedkoop. Dat is een reden waarom de plasticindustrie zo slordig omgaat met het transport en de overslag ervan. Bovendien zijn individuele korrels klein en licht: bedrijfsprocessen moeten daarom waterdicht zijn. De enige aanpak is een 100% sluitende bronaanpak.

Een rapport van brancheorganisatie Plastics Europe en de Antwerpse haven is veelzeggend voor een indruk van de gemorste hoeveelheden. Hieruit blijkt dat het havenbedrijf in de loop van 2018 op slechts vijf verschillende hotspots liefst 3,3 ton aan plastickorrels heeft opgeruimd. Aangezien er 50.000 korrels in een kilo gaan, waren dat dus alleen op die vijf plekken al 165 miljoen opgeruimde korrels, ofwel zeven keer zoveel als de aangespoelde hoeveelheid uit de MSC Zoe.

Meer informatie

Meer informatie over de onderzochte locaties en beeldmateriaal van de aangetroffen vervuiling is hieronder te bekijken.

/door

Londen heeft hoogst gemeten concentratie microplastics in de lucht

Amsterdam, 10 januari 2020 – Nergens zijn zoveel microplastics in de lucht gemeten als in Londen. De overgrote meerderheid van die microplastics (92%) zijn vezels afkomstig van synthetische kleding en vloerbedekking. Microplastics in de lucht zijn onderdeel van fijnstof. Het inademen van fijnstof kan leiden tot allerlei gezondheidsklachten.

Gedurende een maand werden twee keer per week uit de lucht neergedaalde microplastics geteld op het dak van een negen verdiepingen hoog gebouw. Elk afzonderlijke monster bevatte meer microplastics dan in Parijs en de Chinese stad Dongguan gemeten werd. Londenzelf is waarschijnlijk de bron van de microplastics met een uitwaaierend effect op de wijde omgeving, maar het is moeilijk om precies aan te geven waar de minuscuul kleine vezelsvandaan komen. De studie verscheen eind vorig jaar in het wetenschappelijk tijdschrift Environment International.

Microvezels

Microplastics ontstaan door fragmentatie van plastic. Opmerkelijk is het hoge percentage vezels dat in Londen gemeten werd. Deze microvezels komen vrij als synthetisch textiel en tapijten slijten of worden gewassen. Er werden in Londen twintig keer zoveel microplastics gemeten van eenzelfde grootte als op een afgelegen plek in de Pyreneeën. Verder constateerden de onderzoekers dat weersomstandigheden weinig invloed hebben op de hoeveelheid neergedaalde microplastics, terwijl een studie over fallout van microplastics in Parijs leek te wijzen op een verband met regenachtig weer.

Aandeel microplastics in fijnstof

Een hoge concentratie fijnstof leidt tot allerlei gezondheidsklachten. In de studie wordt opgemerkt dat er daarom wereldwijd initiatieven worden genomen om fijnstof afkomstig van verkeer of het verbranden van hout te reduceren. Maar er zijn nauwelijks of geen initiatieven gericht op het verminderen van microplastics in de lucht.

Door de jaarlijkse groei van plasticgebruik en met name van synthetisch textiel zal de samenstelling van het fijnstof veranderen; het aandeel microplastics zal toenemen. De onderzoekers bepleiten meer basisonderzoek naar de aanwezigheid van microplastics in de lucht en de blootstelling van mensen. Die kennis in onontbeerlijk om beter te kunnen begrijpen wat de mogelijke rol van microplastics is met betrekking tot gezondheidsklachten die met fijnstof in verband worden gebracht. Bekijk bijvoorbeeld de presentatie van Fransienvan Dijk tijdens de Plastic Health Summit vorig jaar oktober.

Het onderzoek in Londen werd geleid door Dr. Stephanie Wright van King’s College. Ook zijwas een spreker op de Plastic Health Summit. Wright: ‘An important next step in predicting risk is to estimate human exposure to airborne microplastics’.

 

Lees ook – Worden we ziek van plastic? Sterke afname in groei luchtwegen

Lees ook – Het regent microplastics, overal en elke dag

Lees ook – Fallout van plastic microvezels

/door

Plastic Soup Foundation steunt oproep vuurwerkverbod

Amsterdam, 6 januari 2020. Onderbelicht in de vuurwerkdiscussie is de hoeveelheid plastic die na het feest achterblijft in het milieu. De meeste mensen zullen zich niet realiseren dat het afsteken van vuurwerk direct bijdraagt aan de plasticsoep! Het gaat om de houdertjes waarin de rotjes staan, het plastic dat uiteengereten wordt en de achtergelaten verpakkingen.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) constateerde al in 2014 in een rapport dat het plastic van vuurwerk bijdraagt aan microplastics in zee. Nog datzelfde jaar werd in de Tweede Kamer een motie aangenomen om alle bronnen van microplastics aan te pakken. De regering deed echter niets aan het vuurwerk tot eind vorig jaar opnieuw een motie werd aangenomen. Mede naar aanleiding van Europees beleid om plastic in het milieu terug te dringen, wordt de regering daarin verzocht ‘om te onderzoeken hoe samen met de vuurwerk-branche het gebruik van plastic in vuurwerk en het aanbieden van vuurwerk waarin plastic is verwerkt kan worden tegengegaan.’

Steeds krachtiger roep om verbod op vuurwerk  

De overheid bepleit dat er geen plastic in het milieu mag komen, maar staat nog toe dat dit met de jaarwisseling wel degelijk gebeurt. Ondertussen buitelen de pleidooien om vuurwerk aan banden te leggen over elkaar heen. Ze lopen uiteen van een volledig verbod op consumentenvuurwerk tot het alleen verbieden van de zwaarste categorie knallers. Het Nationaal Vuurwerkmanifest bepleit een verbod en is door meer dan een kwart miljoen particulieren en organisaties ondertekend. Vrijwel alle relevante beroepsgroepen — van oogchirurgen tot hulpverleners en burgemeesters — spreken zich uit voor een verbod. De politieke druk is daarmee zo groot geworden dat partijen die traditioneel tegen een verbod zijn (VVD, CDA) niet langer lijken vast te houden aan hun standpunt.

Gesprek met vuurwerkbranche

Het door de Kamer afgedwongen gesprek van de minister met de vuurwerkbranche moet ertoe leiden dat er minder plastic in vuurwerk verwerkt wordt. Maar heeft het zin om gebruik van minder plastic te bespreken in vuurwerk dat straks waarschijnlijk verboden is? Het gesprek zal daarom moeten gaan om het tegengaan van al het plastic, dus ook in siervuurwerk, dat straks alleen nog door professionals gecontroleerd mag worden afgestoken.

Maria Westerbos, directeur van de Plastic Soup Foundation: ‘Wij wensen iedereen een voorspoedig 2020 en toekomstige jaarwisselingen zonder plasticvervuiling. We steunen de maatschappelijke oproep tot een verbod op alle consumentenvuurwerk van harte.’

Teken hier het Nationaal Vuurwerkmanifest

Lees ook – Pleidooi voor verbod vuurwerk

Lees ook – Milieuminister in gesprek met vuurwerkbranche over plastic

/door

Gratis compost vol microplastics

Amsterdam, 14 december 2019 – Er zitten 4000 microplastics in één kilo compost. Wageningen Universiteit onderzocht in opdracht van Plastic Soup Foundation en NH Nieuws compost dat in Noord-Holland door gemeenten gratis wordt verstrekt. Kamerleden reageren geschokt en eisen duidelijkheid.

Kamerleden van PvdA, GroenLinks en D66 vragen zich af of compost nog wel veilig gebruikt kan worden en hebben Kamervragen aangekondigd, aldus NH Nieuws. Kamerlid Gijs van Dijk (PvdA) wil dat de minister snel maatregelen neemt: ‘Het compost zal in het voorjaar weer worden verstrekt door gemeenten. De minister moet voor die tijd duidelijkheid geven of gemeenten dat wel of niet moeten doen.’ Milieuminister Veldhoven wil eerst onderzoek van het RIVM afwachten. Onduidelijk is echter of het RIVM al onderzoek doet naar de effecten van microplastics in compost.

Alarmerende onderzoeksresultaten

Een bak met vier kilo compost afkomstig van de Purmerendse afvalverwerker HVC is in Wageningen onderzocht op de aanwezigheid van microplastics door Violette Geissen, professor Soil Degradation & Land Management. Eerst werd het monster gezeefd op twee millimeter, waardoor het de kwaliteit van Keurcompost A kreeg. Daarna werden zo’n 4000 microplastics per kilo geteld. Een deel daarvan blijken bioplastics te zijn, die tijdens het industriële composteringsproces niet zijn afgebroken.

Bestaand normen ontoereikend

Je kunt compost kopen met een keurmerk (Keurcompost A, B of C). In dat compost mag maximaal 2 gram plastic per kilo zitten. Dat is het gewicht van vijf boterhamzakjes. De wettelijke norm is maximaal 5 gram plastic per kilo (10 boterhammenzakjes). In deze norm wordt bovendien geen rekening gehouden met stukjes plastic van minder dan 2 millimeter. Die tellen qua gewicht dus niet eens mee. Het zijn die kleinste stukjes die voor de consument onzichtbaar zijn en voor het milieu het schadelijkst. Je krijgt dus compost gratis of koopt het, maar je kunt nooit zelf zien in hoeverre het vervuild is met microplastics.

Bodemvreemd materiaal

Plastic dringt steeds verder door in alle soorten grond. Het is bodemvreemd materiaal. Een jaar geleden zijn de normen aangescherpt van de Regeling bodemkwaliteit. In baggerspecie mag sindsdien alleen nog ‘sporadisch’ ander bodemvreemd dan steen en hout voorkomen. Plastic en piepschuim moeten uit de grond en baggerspecie worden verwijderd vóórdat deze worden toegepast. Maar aanwezige microplastics kunnen echter niet verwijderd worden.

Harmen Spek, manager Innovations & Solutions bij de Plastic Soup Foundation: ‘Er bestaat geen norm voor microplastics in compost, terwijl die kleine stukjes juist het meest problematisch zijn. Er moet snel een aangescherpte norm komen.’

 

Lees ook – Lang op gewacht: norm voor plastic in grond- en baggerspecie

Lees ook – Plastic in compost zorgt voor extra lokale vervuiling

Lees ook – Plasticsoep op land: landbouwcompost is vervuild met plastic

Lees ook – Bermmaaisel op landbouwpercelen

/door

Bloedonderzoek in stormvogels toont onbekende gevolgen plasticvervuiling

Amsterdam, 05 november 2019 – Australische onderzoekers hebben gekeken naar het effect van plastic op zeevogels. Dat zeevogels plastic binnen krijgen die verstoppingen veroorzaken of het hongergevoel onderdrukken, is allang bekend. Maar spelen er nog andere factoren mee? In een recente publicatie wordt, onder andere, het effect van plastic op bloedwaarden van jonge zeevogels geanalyseerd.

Verborgen effecten

Het binnenkrijgen van plastic heeft enkele zeer duidelijke en directe gevolgen voor zeevogels. Zo kan plastic zorgen voor verstoppingen in het verteringsstelsel en voor ondervoeding. Vaak wordt een relatie gelegd tussen de grootte en massa van het dier en aangetroffen plastics in de maag. Er zijn echter ook factoren van belang die minder zichtbaar zijn. Plastics kunnen giftige chemicaliën afgeven en microplastics kunnen een nadelig effect hebben op de vertering van voedsel omdat ze onder andere tot hogere concentraties urinezuur leiden.

Onderschat

Aangezien deze factoren moeilijker te meten zijn, worden de negatieve effecten van plastic waarschijnlijk onderschat. Het analyseren van bloedwaarden biedt hier uitkomst. Het nieuwe onderzoek richt zich specifiek op de Australische grote pijlstormvogel, een zeevogel die zeer veel tijd op zee doorbrengt. Dezelfde onderzoekers berichtten eerder dat deze soort het meeste plastic binnenkrijgt van alle gewervelde dieren in en op zee.

Bloedonderzoek

Het nieuwe onderzoek toont duidelijke verbanden aan tussen de hoeveelheid plastic en enkele bloedwaarden van de jonge stormvogels. Meer plastic blijkt gepaard te gaan met een lagere waarde van calcium in het bloed. Dat kan duiden op onder andere lagere vetreserves, verminderde opname van voedingsstoffen, schildklierproblemen en alvleesklierontsteking. Daarnaast wijst het onderzoek op verhoogde waardes voor cholesterol, het amylase-enzym en urinezuur, gerelateerd aan ondervoeding, langdurige stress en nierfalen. Tot slot blijkt dat vogels met plastic in hun maag een significant lager gewicht hebben en kleiner van stuk zijn. De onderzoekers benadrukken dat deze bloedwaarden en de effecten onderdeel zijn van een complex systeem, waarin ook algemene leefomstandigheden een rol spelen.

Completer beeld

De nieuwe studie biedt inzicht in tot nu toe ‘verborgen’ effecten van plasticinname door zeevogels. De onderzoekers pleiten ervoor om ook de minder zichtbare gevolgen van plasticvervuiling in beeld te brengen.

Lees ook – Australische stormvogels eten meeste plastic

Lees ook – Chemische stoffen uit plastic in eieren van de stormvogel

/door

Plastics verbieden? Hanteer het begrip ‘essential use’!

Amsterdam, 04 november 2019 – Hoe maak je onderscheid tussen nuttige en schadelijke plastics? Wetenschappers wijzen in dit verband op het begrip ‘essential use’, dat wordt gehanteerd in het Montrealprotocol. Ze pasten het toe op PFAS, een groep stoffen die geclassificeerd is als zeer zorgwekkend. Hetzelfde uitgangspunt kan ook zinvol blijken in de aanpak van plastics.

Het Montrealprotocol en ‘essential use’

Een van de meest succesvolle internationale milieuverdragen ooit is het Montrealprotocol uit 1987. Dit verdrag voorziet in stopzetting van het gebruik van fluorkoolwaterstoffen die ervan verdacht worden de ozonlaag aan te tasten. Sommige fluorkoolwaterstoffen worden echter ‘essentieel’ geacht voor onze gezondheid, veiligheid of voor het beter functioneren van onze samenleving. Deze worden niet verbannen, tenzij er een veilig alternatief bestaat. Daarom bestaat de beoordelingsmeetlat in het kader van het Montrealprotocol uit drie categorieën: stoffen kunnen niet-essentieel, vervangbaar of essentieel zijn. Zie het recent verschenen artikel dat deze aanpak voor PFAS bepleit.

‘Essential use’ en microplastics in verzorgingsproducten

Wanneer we deze meetlat toepassen op microplastics in verzorgingsmiddelen, zien we direct dat dit gebruik niet essentieel is. De microplastics dragen niet bij tot een betere gezondheid, meer veiligheid of een beter functioneren van de samenleving. Ook zijn er alternatieven voorhanden. Maar producenten gebruiken ze om marketingtechnische of financiële redenen toch, want microplastics zijn goedkoop. Aangezien de microplastics uit verzorgingsmiddelen schadelijk zijn voor het milieu, zouden ze internationaal moeten worden gekwalificeerd als niet-essentieel en vervolgens wereldwijd verboden moeten worden.

‘Essential use’ en medische toepassingen

Maar hoe beoordeel je nu een prothese van kunststof? Die zou niemand willen verbieden. Hetzelfde beoordelingskader kan dergelijke plastics ‘essentieel’ verklaren. Dat is het geval wanneer een bepaalde toepassing bijdraagt aan onze gezondheid en veiligheid en er nog geen alternatieve materialen voorhanden zijn.

Uiteraard biedt dit beoordelingskader ruimte voor discussie. Want wie bepaalt bijvoorbeeld hoe het criterium ‘beter voor de samenleving’ wordt ingevuld? Maar die discussie levert uiteindelijk wel de antwoorden op waar we naar zoeken en de instrumenten om de plasticvervuiling effectief te bestrijden.

Lees ook – ECHA wil verbod op opzettelijk toegevoegde microplastics

 

/door

Worden we ziek van plastic? Sterke afname in groei luchtwegen

Amsterdam, 22 oktober 2019 – Een gemiddeld huishouden genereert per jaar ongeveer twintig kilo huiselijk stof. Zes kilo daarvan bestaat naar schatting uit microplastics. We dragen plastic kleren en we ademen de hele dag microplastics in. Wat is het effect van synthetische microvezels op onze longen? De onderzoeksgroep van professor Barbro Melgert van de Rijksuniversiteit Groningen maakt voor het beantwoorden van die vraag gebruik van gekweekte minilongetjes. Het kortlopende onderzoek wordt gefinancierd door ZonMw.

De kleinste deeltjes dringen het verst door

De lucht die we inademen komt via de luchtpijp in de longen. De longen zijn met de luchtpijp verbonden door vele vertakkingen, de bronchiën. Aan het einde van de bronchiën liggen de longblaasjes (alveoli). Deeltjes kleiner dan 10 μm dringen door in de bronchiën en kleiner dan 4 μm bereiken zelfs de longblaasjes. De onderzoeksgroep kweekt minilongetjes uit longcellen (alveolar mini lung) waarmee experimenten kunnen worden uitgevoerd, zoals het toevoegen van microplastics als nylon en polyester. Het voordeel van deze methode is dat er geen proefpersonen nodig zijn.

Nylonvezels belemmeren groei minilongetjes

Microplastics van nylon en polyester komen veel voor in huishoudelijk stof en zijn onder andere afkomstig van synthetische kleding, vloerbedekking en meubels. Onderzoeker Fransien van Dijk presenteerde de eerste voorlopige onderzoeksresultaten begin deze maand tijdens de Plastic Health Summit. Afweercellen in de longen (macrofagen) vallen met name de nylonvezels aan, zo blijkt, maar laten polyester ongemoeid. Van Dijk: ‘Als we nylon microvezels toevoegen, zien we dat er een enorme afname is in de groei van de minilongetjes. Als we polyester toevoegen, zien we een minimaal effect.’ Dit effect geldt met name voor de ontwikkeling van de luchtwegen. De onderzoeksgroep had van tevoren niet verwacht een zo duidelijk effect te zullen ontdekken.

Zie ook – De presentatie van Fransien van Dijk

Zie ook – NOS-item over het onderzoek

/door

Eerste bewijs voor gezondheidsrisico’s van micro- en nanoplastics

Amsterdam, 8 oktober 2019 – Tijdens de Plastic Health Summit op 3 oktober hebben wetenschappers de eerste onderzoeksresultaten gepresenteerd van de effecten van plasticdeeltjes op de menselijke gezondheid. Zij spraken zich ook uit over de vraag hoe het voorzorgsbeginsel zich tot hun bevindingen verhoudt. Volgens de een is er eerst nog meer onderzoek nodig, volgens de ander zijn er genoeg vroege waarschuwingen en kunnen we niet wachten met het nemen van maatregelen tot alle risico’s tot in detail zijn onderzocht.

© Twycer / www.twycer.nl

ZonMw

De gepresenteerde voorlopige onderzoeksresultaten laten zien dat afweercellen microplastics aanvallen, dat ze daarbij het loodje leggen, dat de groei van de luchtwegen wordt belemmerd door nylon vezels en dat microplastics waarschijnlijk doordringen tot in de placenta. Het zijn uitkomsten van laboratoriumproeven waarbij met hoge concentraties wordt gewerkt. De onderzoeken leggen niet eerder waargenomen mechanismen bloot, zonder een uitspraak te kunnen doen in welke mate deze mechanismen op dit moment in ons lichaam optreden. Eerder dit jaar heeft de Nederlandse financier van gezondheidsonderzoek ZonMw 1,6 miljoen euro beschikbaar gesteld voor vijftien kortlopende onderzoeken. De meest prangende, maar nog nooit eerder onderzochte, vragen moeten deze onderzoeken beantwoorden.

© Twycer / www.twycer.nl

Verklaringen

Aan het einde van de Plastic Health Summit verklaarde ZonMw dat het belang van de onderzoeken zo groot is dat er 1 miljoen euro extra onderzoeksgeld beschikbaar wordt gemaakt. De wetenschappers werden daarmee op hun wenken bediend. In een voorgelezen gezamenlijke verklaring bepleiten ze meer (vervolg)onderzoek om de gevolgen van microplastics voor onze gezondheid beter te leren begrijpen.

© Twycer / www.twycer.nl

Maatregelen nu al nodig

Sommige ZonMw-onderzoekers hielden zich op de vlakte wat betreft de vraag of hun onderzoek aanleiding is om maatregelen te nemen. Fransien van Dijk (Rijksuniversiteit Groningen) adviseert burgers om hun tegenwoordig goed geïsoleerde huizen vaak te ventileren en ook vaker te stofzuigen, zodat we in huis minder plasticvezels inademen. Heather Leslie (Vrije Universiteit) karakteriseerde de onderzoeksuitkomsten als early warnings, alarmbellen, die in het licht van toenemende plasticproductie maatschappelijk ingrijpen nu rechtvaardigt. We kunnen immers op onze vingers natellen dat de concentratie aan microplastics in het milieu en dus in ons lichaam exponentieel toeneemt. Hoe langer we wachten, des te moeilijker het wordt om het tij te keren.

Maria Westerbos, directeur van de Plastic Soup Foundation: ‘Dat het potentiële gevaar van microplastics voor onze gezondheid door niemand meer ontkend kan worden, is misschien wel het belangrijkste resultaat van de Plastic Health Summit’.

 

Lees ook – ‘De onbekende gevaren van microplastics’, artikel in NRC

Lees ook – ‘Microplastics harm human health, warn experts’, artikel in Food Manufacture

Zie hier de uitzending van Radar van 7 oktober met Maria Westerbos.

/door

Minder microplastics door verlaging maximumsnelheid

Amsterdam, 25 september 2019 – Vandaag adviseert oud-minister Johan Remkes de regering om ‘zo snel mogelijk drastische maatregelen’ te nemen om de uitstoof van stikstof te verlagen. Onder de voorgestelde maatregelen die direct aan dat doel bijdragen, is verlaging van de maximumsnelheid. Dat heeft nóg een gunstig gevolg voor mens en milieu. Door lagere snelheden slijten banden minder hard en komen er minder microplastics in het milieu terecht.  

Het Advies-Remkes

Afgelopen zomer legde een uitspraak van de Raad van State duizenden bouwprojecten stil. Bouwvergunningen bleken onwettig omdat door de uitstoot van stikstof natuurgebieden worden aangetast. Het vergunningensysteem dat in Nederland gehanteerd wordt, blijkt in strijd met Europese afspraken. Het kabinet vroeg vervolgens advies aan oud-minister Johan Remkes (VVD) om (nood)maatregelen voor te stellen en de ontstane crisis het hoofd te bieden. Verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen en provinciale wegen, nooit eerder bespreekbaar voor de VVD, is een van de maatregelen die de commissie-Remkes vandaag voorstelt in haar rapport ‘Niet alles kan’.

Bandenslijtsel

Banden zijn gemaakt van een mix van natuurlijk- en synthetisch rubber en slijten tijdens gebruik. Een enkele band slijt ongeveer 1,5 kilo voordat deze vervangen wordt door een nieuwe. Waar blijft al dat slijtsel? Een deel is zo fijn dat dit in de lucht bijdraagt aan fijnstof. Fijnstof bestaat voor ongeveer 3 tot 7% uit bandenslijtstof. Alleen al in Nederland overlijden elk jaar volgens een onderzoek van de WHO meer dan 5000 mensen aan de gevolgen hiervan. Van het slijtstof dat niet in de lucht komt, spoelt een deel weg en komt uiteindelijk in bodem, binnenwater of zee terecht. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid om de grootste bron van microplastics en er is nauwelijks een alternatief om deze uitstoot te vermijden. Per wereldburger wordt per jaar 0,8 kilo slijtstof geproduceerd.

Verlaging snelheid

Het ontstaan van slijtstof is voor een deel afhankelijk van de manier waarop we rijden. Pieter Jan Kole, onderzoeker aan de Open Universiteit: ‘Door minder hard op te trekken bij het stoplicht, rustiger de bocht door te gaan en anticiperend te remmen kunnen we de slijtage van onze banden verminderen. Daarnaast is het goed om de bandenspanning regelmatig te controleren. Wanneer we langzamer rijden verminderen we ook de hoeveelheid slijtstof die vrijkomt. Er is een direct verband tussen snelheid en de hoeveelheid slijtstof die ontstaat.’ Door onze rijstijl aan te passen kunnen we 10% van de slijtstof voorkomen en levens redden. Het advies van Remkes vindt Pieter Jan een doorbraak: ‘voor het eerst wordt het politieke taboe van verlaging van de maximale snelheid doorbroken. Dat levert aan alle kanten minder milieuschade op.’ In het rapport ‘Verkenning economische effecten maatregelen bandenslijtage’, dat in juni 2018 naar de Tweede Kamer werd gestuurd door de staatssecretaris, heeft verlaging van snelheid echter geen prioriteit als maatregel ten opzichte van andere maatregelen die bandenslijtage moeten reduceren.

Microplastics in de oceaan

Microplastics als gevolg van de slijtage van banden zou tussen de 10 en 28% vertegenwoordigen van alle microplastics in de oceaan. National Geographic verwijst naar diverse onderzoeken, waaronder een wetenschappelijk onderzoek van Pieter Jan en collega’s, en heeft ook vertegenwoordigers van de bandenindustrie om een reactie gevraagd. Grote bandenproducenten hebben zich verenigd in The Tire Industry Project. Maar dit samenwerkingsverband zit nog in de ontkennende fase. Woordvoerder Gavin Whitmore antwoordde National Geographic: ‘There is no globally accepted definition of microplastics. [Our] studies have found [that tire and road wear particles] are unlikely to negatively impact human health and the environment’. De Britse regering is al een stuk verder. De Clean Air Strategy 2019 gaat ervan uit dat microplastics in de oceaan, mede afkomstig van banden, ‘well documented impacts for marine wildlife and the food chain’ hebben.

Foto: 1,3 kilogram bandenslijtsel bij 9000 gereden kilometers. Still uit uitzending WDR/Quarks van 24 oktober 2017.

Lees ook – Bandenslijtage op één na belangrijkste bron van microplastics in water en lucht

Lees ook – Microplastics door slijtage van banden is nauwelijks tegen te gaan

/door