De plasticsoep-stemwijzer 2021

1 februari 2021

Het klimaat wordt een belangrijk thema bij de landelijke verkiezingen op 17 maart. Maar wij – als single issue-organisatie – vragen ons natuurlijk maar één ding af: heeft politiek Den Haag eigenlijk wel oog voor plasticvervuiling? Noemen ze de plasticproblematiek in hun partijprogramma? En wat willen ze ertegen doen?

Plastic Soup Foundation is erin gedoken en heeft de partijprogramma’s van de huidige dertien partijen in de Tweede Kamer doorgenomen en ook nog een blik geworpen op een aantal van de partijen die dit jaar voor het eerst meedoen. In totaal staan er 37 partijen op het stemformulier.

Van de partijen in de Tweede Kamer, hebben alleen Forum voor Democratie, Denk, de PVV en 50Plus niets over plasticvervuiling in hun programma staan. Ook bij veel nieuwkomers is plastic helaas geen thema, niet bij JA21, BIJ1, Volt Nederland, Code Oranje en ook niet bij De Feestpartij.

Nota bene: Dit overzicht is niet volledig. Meld het ons alsjeblieft als we een partij met een uitgesproken programma op het gebied van plasticvervuiling over het hoofd hebben gezien.

CDA

Het CDA is nogal summier over plastic en wijdt er in zijn partijprogramma maar één zinnetje aan:

‘Wij gaan door met de strijd tegen zwerfafval en de plasticsoep in het open water.’

ChristenUnie

Plasticvervuiling is een belangrijk thema voor de ChristenUnie. Veel van de Kamervragen en moties over dit onderwerp komen van deze partij:

‘De plasticsoep zorgt voor een groot milieuprobleem. Met het verbieden of beperken van de 10 plastic wegwerpproducten die het meest bijdragen aan de plasticsoep, heeft de EU een goede stap gezet. We werken toe naar een volledige uitfasering van wegwerpplastic voor eenmalig gebruik zoals het gebruik van plastic stickers op elk stuk groente en fruit en eenmalig gebruikte plastic verpakkingen in de supermarkt. We willen deze uitfaseringen zoveel mogelijk in 2025 bereikt hebben. Uitzonderingen zijn mogelijk voor noodzakelijke toepassingen waarvoor geen alternatieven voorhanden zijn.’
‘Ervaringen met het gericht verbieden van het gebruik (en daarmee de productie) van producten met aantoonbaar grote milieu-impact (gloeilampen, plastic tasjes) zijn positief. Dit wordt uitgebreid met een aantal niet of heel slecht recyclebare goederen waarvoor een recyclebaar alternatief bestaat, zoals de chipszak.’

Denk

In het programma van Denk geen aandacht voor het thema plastic, maar in het hoofdstuk ‘Klimaat en Energie’ staat wel dat de partij wil ‘inzetten op de circulaire economie’.

D66

D66 is voorstander van het heffen van Europese belastingen, ook op plastic:

‘De Europese Unie krijgt meer eigen inkomsten door het heffen van Europese belastingen: de CO2- belasting, belasting op plastic en belasting op grote techbedrijven (digitaks).’

Forum voor Democratie

Bij FvD niets over plasticvervuiling. De partij wil stoppen met de klimaatplannen, maar heeft wel ‘oog voor milieu en dierenwelzijn’ en wil ‘schonere lucht, bodem en water’.

GroenLinks

Bij GroenLinks staat plasticvervuiling hoog op de agenda. De partij wil strengere regelgeving en producenten verantwoordelijk stellen voor het afval van hun producten:

We leggen het gratis verstrekken van plastic producten, zoals hamburgerbakjes en koffiebekers, aan banden en verbieden onzinplastic zoals plastic theezakjes en vochtige doekjes met plastic erin. We zorgen ervoor dat plastic producten die noodzakelijk zijn voor medische toepassingen of mensen met een beperking beschikbaar blijven.’
‘Ons water moet schoner. Samen met de waterschappen verbeteren we de kwaliteit van het water door de verspreiding van pesticiden, bestrijdingsmiddelen, kunstmest en medicijnresten terug te dringen en uit het water te zuiveren. Ook plastics en andere schadelijke stoffen hebben onze aandacht.’

Partij voor de Dieren

De Partij voor de Dieren is de winnaar als je gaat tellen hoe vaak het woord ‘plastic’ in het verkiezingsprogramma staat, maar liefst 14 keer:

Zolang er nog sprake is van het gebruik van niet-gerecycled plastic, komt daar belasting op.’
We maken een eind aan wegwerpplastics en giftige lozingen in onze rivieren. We voorkomen dat microplastics in het milieu en in de voedselketen belanden. Zo werken we snel toe naar een wereld zonder afval.’
‘Er komt een verbod op wegwerpplastic. […] We dringen het gebruik van verpakkingsmateriaal drastisch terug. Waar nog wel plastic wordt gebruikt, moet dat gerecycled zijn. Er komt per direct een verbod op het gebruik van microplastics in cosmeticaproducten. We stellen regels voor kleding- en wasmachine- fabrikanten om vrijkomen van synthetische vezels in het water tegen te gaan.’
Zuivere grondstofstromen zijn essentieel in het streven naar een circulaire economie […] Zo worden onzichtbare materialen zoals plastic coatings op papieren wikkels zichtbaar en wordt het makkelijker de verpakking op de juiste manier bij het afval te scheiden. Producenten worden verplicht verpakkingen uit gemixte materialen terug te dringen.’
‘Er komt een verbod op de verkoop van plastic sigarettenfilters.’

PvdA

De PvdA ziet de Europese Green Deal en de Klimaatwet als leidend voor de duurzame agenda van Nederland. Minder plasticvervuiling is daar een onderdeel van:

‘Verbod wegwerpplastic. We implementeren de Europese Single Use Plastics Directive.’
‘Invoeren verpakkingsbelasting. Verpakkingen worden duurzamer en op termijn biologisch afbreekbaar. Tot die tijd voeren we de verpakkingsbelasting opnieuw in om het gebruik van onnodige verpakkingen te ontmoedigen.’
‘Statiegeld uitbreiden naar blikjes. We willen niet alleen statiegeld op plastic flesjes maar ook op blikjes, zoals in Duitsland. Producten worden voorzien van een label met de sociale en ecologische belasting die nodig is om het product te maken.’
-‘Beprijzen van alle tassen. Het verbod op gratis plastic tassen breiden we uit door alle tassen te beprijzen.’
‘Duurzame verdienmodellen voor afvalbranche. We stimuleren de afvalbranche te komen met nieuwe duurzame verdienmodellen met secundaire grondstoffen. Hierbij kijken we naar alle sectoren, zoals recyclen van textiel, hout, elektronische apparatuur, bouwafval, plastics, metaal, papier et cetera. We zetten in op hoogwaardige recycling.’

PVV

Bij de PVV niets over plastic, wel over milieu, hoewel vaak in combinatie met ‘gekte’ en ‘extremisten’, desondanks: ‘Niemand is tegen een groene leefomgeving of een goed milieu, ook de PVV niet.’

SGP

De SGP heeft hetzelfde motto als Plastic Soup Foundation, namelijk ‘aanpak bij de bron’. De partij waarschuwt ook voor de milieu-impact van alternatieven voor plastic:

‘Het verbod op gratis plastic tasjes is effectief. Het mag echter niet zo zijn dat de gratis plastic tasjes ingeruild worden voor gratis papieren of linnen tasjes. Daar is het milieu ook niet mee gediend. Zo nodig moet het verbod uitgebreid worden.’
Microplastics en de resten van medicijnen in het afvalwater van ziekenhuizen, verzorgingstehuizen en huishoudens geven waterschappen veel werk. Dit probleem moet bij de bron aangepakt worden.’

SP

De SP is beknopt over het onderwerp ‘plasticvervuiling’, maar is glashelder over microplastics:

‘We maken snel een einde aan het gebruik van microplastics. En aan de productie van PFAS. We dwingen de vervuilende industrieën om het gebruik van plastic af te bouwen. Ook voeren we statiegeld in voor blik en plastic flesjes.’

VVD

Bij de VVD helemaal niets over plasticvervuiling. Wel één zin over het eventueel stimuleren van bioplastics:

‘In Europees verband bekijken welke mogelijkheden er zijn om innovatieve technieken zoals elektrisch kraken, waterstof, bioplastics en een thoriumreactor te stimuleren.’

50Plus

50Plus heeft wel een pagina van haar programma gewijd aan ‘milieu, klimaat en duurzaamheid’, maar plasticvervuiling wordt nergens genoemd.

De Piratenpartij

De Piratenpartij, in 2010 opgericht, streeft vooral naar een ‘vrije informatiesamenleving’, maar heeft in het verkiezingsprogramma ‘Visie met Lef’ ook een scherp oog voor plastic. Zo wil de partij:

‘Microplastics in voeding en cosmetica verbieden.’
Inzetten op de verbouw van ‘vezelhennep ter vervanging van plastic productonderdelen.’

De Groenen

De Groenen behoren tot de nieuwkomers en ze gaan voortvarend van start met een programma waarin een apart hoofdstukje is opgenomen over de plasticsoep:

‘Milieuverontreiniging door persistente organische verontreinigende stoffen, zware metalen, radioactieve stoffen en plastic bedreigen de gezondheid van planten, dieren en mensen.’
‘De oceanen zitten vol met plastic. De weerzinwekkende beelden van de maaginhoud van overleden zeezoogdieren en zeevogels getuigen hiervan op indringende wijze. Het is een ingrijpend mondiaal probleem waarbij zowel de Europese Unie als Nederland voorop moeten lopen om de schade te beperken.’
‘Producenten van verpakkingen zijn wettelijk verantwoordelijk voor het verduurzamen van hun verpakkingen, voor het zodanig ontwerpen van verpakkingen dat het ontstaan van zwerfafval wordt voorkomen, en voor het inzamelen en recyclen van verpakkingsafval. Hiertoe dragen zij ook de kosten. Ook de afgedankte producten zelf dienen hergebruikt te worden. Het is noodzakelijk dat het statiegeldsysteem verder wordt uitgebreid, in eerste instantie met batterijen, glas, blik en plastic frisdrankverpakkingen.’

Extra: 2 stellingen over plastic

Om de standpunten rond het thema ‘plastic’ nóg scherper te krijgen heeft het platform Voor de wereld van morgen voor de Duurzame Kieswijzer twee speciale stellingen voorgelegd aan de negen grootste politieke partijen: VVD, PVV, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie en Partij voor de Dieren. Hieronder de antwoorden van acht van hen, want de PVV heeft als enige niet gereageerd.

Er mogen geen producten meer worden gemaakt van virgin (nieuw) plastic
Eens: D66, GroenLinks, SP, PvdA, CU, PvdD
Oneens: VVD, CDA
Producenten van plastic hoeven de plasticsoep niet op te ruimen
Niet eens: VVD, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, CU en PvdD

Jammer natuurlijk dat de vraag niet andersom is geformuleerd, maar we zijn toch blij te kunnen constateren dat ook de VVD vindt dat de producenten van plastic de plasticsoep moeten opruimen!

De plasticsoep-stemwijzer 2021