5 augustus 2020
Als we met z’n allen op de huidige weg doorgaan, dan zullen we in 2040 twee keer zoveel plasticafval hebben gecreëerd en zal de totale hoeveelheid plastic in de oceaan zijn verviervoudigd. De huidige maatregelen tegen de plasticsoep zijn volstrekt onvoldoende. We redden het niet met het verbieden van tasjes en rietjes of met verbeterde recycling van plastic, maar verandering is wel degelijk mogelijk! Radicale, systeemgerichte en wereldwijd toegepaste oplossingen kunnen de plasticvervuiling met 80% verminderen.
Deze conclusies worden getrokken in een nieuwe economische systeemanalyse getiteld Breaking the plastic wave: A Comprehensive Assessment of Pathways Towards Stopping Ocean Plastic Pollution. Het rapport is gepubliceerd door de Amerikaanse NGO The Pew Charitable Fund en het Londense adviesbureau Systemiq (in samenwerking met de Universiteiten van Leeds en Oxford, de Ellen MacArthur Foundation en Common Seas) en verscheen gelijktijdig met het artikel ‘Evaluating Scenarios Toward Zero Plastic Pollution’ in Science.
Er verschijnen wekelijks rapporten over de plasticsoep, maar de meerwaarde van Breaking the plastic wave is dat het de zaken in perspectief plaatst én die analyse methodologisch onderbouwt. Er bestaat niet één enkele oplossing voor het probleem. Het rapport plaatst acht oplossingsrichtingen (waaronder reductie, herontwerp, inzameling en recycling) in verhouding tot elkaar en relateert een en ander aan verschillende scenario’s (wel of niet ingrijpen). Bovendien houden de onderzoekers rekening met factoren als bevolkingsgroei en geografische verschillen.
De 8 oplossingen die állemaal nodig zijn om 80% van ons plasticprobleem op te lossen:
Om een voorbeeld te geven: een grote reductie van plastic kan bereikt worden door zes categorieën van gebruik aan te pakken; meerlaagse verpakkingen, business to business-verpakkingen, folies, flessen, tassen en voedselgerelateerd plastic. De huidige maatregelen adresseren vooral de laatste twee, maar die vertegenwoordigen slechts een klein percentage van het geheel. Het aanpakken van meerlaagse onrecyclebare verpakkingen (zoals sachets) levert de meeste milieuwinst op, maar dat gebeurt nu niet.
Een van de belangrijkste oplossingen is verbetering van het inzamelen van afval, met name op afgelegen plekken en in landen waar die infrastructuur goeddeels ontbreekt. Dit wordt de ‘collection gap’ genoemd. Op dit moment wordt volgens de onderzoekers naar schatting 25% van het afval rechtstreeks in waterwegen gedumpt.
Rekening houdend met de bevolkingstoename zullen, om dat gat te dichten, vanaf nu tot 2040 elke dag (!) 500.000 nieuwe mensen moeten worden aangesloten op een vuilnisophaaldienst. Dat is een immense opgave, zeker voor landen die over onvoldoende financiële middelen beschikken. De onderzoekers combineren deze oplossing met andere systeeminterventies, zoals herontwerp en een verplicht aandeel van recyclaat in plastic. Daardoor gaat de waarde van het afval omhoog en wordt voorkomen dat plastic wordt gedumpt. Recycling moet aantrekkelijker worden gemaakt onder andere door het heffen van belasting op nieuw (virgin) plastic.
Het rapport gaat uit van een situatie waarin plastic nog altijd een dominante rol zal spelen in ons dagelijks leven. Uitgangspunt is vooral voorkomen dat plastic (macro en micro) in het milieu terechtkomt. Twee zaken blijven in het rapport onderbelicht; gezondheidseffecten en grassroot initiatieven.
Maatregelen die voorkomen dat plastic in het milieu komt, dragen bij aan gezondheid. De onderzoekers beschouwen dit als een bijkomend voordeel. Voor hen is bevordering van human health geen doel op zichzelf. Maar dit aspect zal in toenemende mate een gamechanger blijken te zijn. Op grond van steeds meer wetenschappelijke inzichten zullen overheden (aanvullende) eisen aan plastic gaan stellen om gezondheidsrisico’s te beperken. Daarom heeft Plastic Soup Foundation de menselijke gezondheid tot een van de speerpunten in de strijd tegen plasticafval gemaakt.
Eveneens onderbelicht is de zero waste-beweging. Dit zijn initiatieven die voortkomen uit lokale gemeenschappen om zonder afval te leven. Bewoners willen niet langer hun eigen omgeving met plastic vervuilen. En dan blijkt een veel grotere reductie van plastic mogelijk te zijn dan de onderzoekers aannemen.
Vanaf 1 januari 2021 mogen theezakjes en koffiepads bij het groente-, fruit- en tuinafval (GFT). Er zijn door Rijkswaterstaat, afvalverwerkers en de brancheorganisatie Koffie & Thee Nederland afspraken gemaakt met de producenten in het kader een nieuwe Green Deal.
De Raad van Toezicht van de Plastic Soup Foundation verandert deze zomer van samenstelling.
Voor het tweede jaar op rij staan de blikjes van Red Bull met stip op nummer 1 van producenten van wie de producten het meest bijdragen aan zwerfafval. Marlboro staat op nummer 2. Heineken is gezakt van de tweede naar de vierde plaats en Mc Donald’s staat opnieuw op een beschamende derde plek.
Afgelopen maandag lanceerde Elly Daish in het Verenigd Koninkrijk de #EndPeriodPlastic campagne. Deze campagne roept Tampax (Procter & Gamble) op om geen plastic meer te gebruiken in menstruatieproducten.
120.000 euro voor beste uitvinding tegen plasticvervuiling