Baanbrekend onderzoek toont aan Plastic dringt ons brein binnen via de neus
In een baanbrekend onderzoek van de Universiteit van Sao Paulo is voor het eerst aangetoond hoe plastic in de menselijke hersenen door kan dringen.
Tien jaar Plastic Soup Foundation
11 februari 2021
Vandaag is het tien jaar geleden dat Maria Westerbos aan haar keukentafel Plastic Soup Foundation oprichtte. Plasticsoep, vervuiling van het milieu door plastic, was toen nog nauwelijks bekend. Een van haar eerste doelstellingen was dat iedereen in Nederland moest weten wat dat was.
Het begrip plastic soup was gemunt door kapitein Charles Moore, die in het midden van de oceaan drijvend plastic tegenkwam en de problematiek op de kaart zette. Maria zocht hem op in de Verenigde Staten en maakte hem erevoorzitter van haar stichting. Tien jaar later is PSF een organisatie met 20 fte en is het woord plasticsoep zelfs opgenomen in Van Dale. Niemand die meer verbaasd opkijkt en vraagt ‘Wat voor soep?’
DAVID TEGEN GOLIATH
Dat het onderwerp zó veel facetten kent, hadden Maria en vrijwilligers van het eerste uur niet kunnen bedenken. Ze vielen letterlijk van de ene verbazing in de andere. Hoe halen cosmeticabedrijven het in hun hoofd om plastic als ingrediënt in hun verzorgingsmiddelen te gebruiken, in de wetenschap dat al die microplastics via het doucheputje wegspoelen? Hoe kan het dat de plasticindustrie zo slordig met hun grondstof omgaat, dat jaarlijks miljarden kleine korrels (nurdles) gemorst worden en in het milieu komen? Hoe kan het dat grote supermarkten duurzaamheid preken, maar ondertussen al hun lobbykracht inzetten om de invoering van statiegeld tegen te gaan?
Het strijdtoneel was immens en de beginjaren van de PSF had onvermijdelijk een hoog David tegen Goliath-gehalte.
ROLLERCOASTER
Maria en haar jonge organisatie kwamen in een rollercoaster terecht. Zóveel onderwerpen, zóveel belangen, zóveel meningen en verantwoordelijkheden, terwijl het ene wetenschappelijke rapport na het andere wees op omvang en ernst van de plasticsoep.
Waar moet je beginnen? Hoe manage je dat? Er bleek maar één antwoord; je leert door te doen en dat kan alleen met een team van geëngageerde mensen en een inspirerende leider die altijd een paar stappen vooruitkijkt.
Harmen Spek, manager Innovations & Solutions, herinnert zich de Drie Daagse die Maria eind 2011 organiseerde. Toen haalde ze wetenschappers, parlementariërs en uitvinders bij elkaar. ‘Het was alsof het in de lucht hing, zoveel mensen kwamen op dit toen nog nieuwe onderwerp af en zagen de ernst ervan in. Men presenteerde de wildste ideeën om de plasticsoep op te ruimen. Dat was een leerzame periode. We leerden prietpraat van echte oplossingen te onderscheiden en konden gaan bouwen aan een netwerk van bezorgde specialisten en supporters’.
CAMPAGNES ALS KERN
De missie van de PSF is in principe eenvoudig; het tegengaan van plastic in het milieu, waar het niet afbreekt op natuurlijke wijze, maar wel verkruimelt tot micro- en nanoplastics en in iedere vorm tot allerlei milieuschade leidt. Voorkomen moet dus worden dat plastic ongecontroleerd in het milieu terechtkomt.
Vanuit deze basisgedachte ontwikkelde Maria en haar steeds uitgebreidere team campagnes met klinkende namen. Jeroen Dagevos, hoofd programma’s: ‘Met campagnes en gebruik van social media zijn we in staat om enerzijds het publiek goed voor te lichten en anderzijds druk te blijven uitoefenen op ondernemingen en overheden’.
De oudste nog altijd lopende campagne is Beat the Microbead tegen microplastics in cosmetica. Ocean Clean Wash gaat over de plastic microvezels afkomstig van synthetische kleding. Miljoenen wasmachines brengen dagelijks miljarden plastic vezels in het milieu. De Plastic Health Coalition werd opgericht om onderzoek te doen naar schadelijke gezondheidseffecten voor mensen. Er kwam veel aandacht voor educatie, zoals het ontwikkelen van lesmateriaal, het geven van gastlessen op scholen en het uitbrengen van de Plastic Soup Atlas van de Wereld.
Er zijn verder opruimacties (World Cleanup Day, Schone Rivieren, Trash Hunters) waarbij nagegaan wordt van welke merken het zwerfafval afkomstig is, zodat de producenten hierop kunnen worden aangesproken.
GROEIENDE ORGANISATIE
Maria Westerbos, nog altijd directeur van de PSF, heeft haar organisatie stap voor stap opgebouwd. Vrienden hielpen haar en vrijwilligers meldden zich. Na jaren konden de eerste bescheiden salarissen betaald worden. Samenwerking met betrokken ondernemingen, de Business Angels, werd steeds verder uitgebouwd, naast samenwerking met andere ngo’s, nationaal en internationaal. Maria zorgde voor een Raad van Toezicht onder voorzitterschap van oud-minister Jacqueline Cramer. Een jaar geleden werd het nieuwe kantoor in Amsterdam in gebruik genomen.
In de afgelopen 10 jaar zijn er veel momenten geweest waarop we met trots terugkijken. Oprichter en directeur Maria Westerbos heeft haar 10 hoogtepunten op een rijtje gezet:
- De Plastic Soup Driedaagse eind 2011. We kwamen landelijk in het nieuws toen Charles Moore in kapiteinskostuum in de Haagse Hofvijver viste naar plasticsoep
- De start van BTMB in augustus 2012. We haalden meteen het RTL4 Nieuws
- Het Nationaal Sustainability Congres in november 2011 waar Charles Moore & Marcus Erikson het congres openden en trending werden in Nederland. Daarna maakten ze samen met Plastic Soup Foundation een collegetoer door Nederland. Studenten hingen met de benen buiten!
- De twitterbom die we vlak voor kerst 2012 op Unilever gooiden met het verzoek geen microbeads meer toe te voegen aan personal care products. Unilever koos eieren voor zijn geld en beloofde direct na kerst om aan dat verzoek te voldoen. Het screenshot van die toezegging werd – via de NOS – wereldnieuws
- De launch van de (toen nog bepaald niet goede, maar dan toch) BTMB-app tijdens een UNEP-conferentie op Jamaica. We verkeerden maandenlang in een euforische roes
- In 2015 hielden we de afschaffing (!) van statiegeld op grote flessen op het nippertje tegen. Dat deden we samen met Recycling Netwerk. Wij stuurden 200 mysterie-hunters op stap die samen in korte tijd 25.000 stuks zwerfafval tagden met hun mobiele telefoon. Nog geen half procent bestond uit grote flessen. Recycling Netwerk toonde aan dat sommige verpakkingen in de supermarkt nog PVC bevatten. Deze twee bevindingen samen, maakten dat de Tweede Kamer besloot het statiegeld op grote flessen toch maar te behouden
- In februari 2017 kende de Nationale Postcode Loterij ons 6 ton toe om de organisatie te versterken. Met dat geld professionaliseerden we de Foundation en ging ‘het dak’ er publicitair bijna af
- 2017 werd ook een kanteljaar in de grote en gezamenlijke strijd tegen de Plastic Soup. Het aantal NGOs, overheden en koplopers uit het bedrijfsleven dat opkwam voor het behoud van de Oceaan groeide onvoorstelbaar snel. Absoluut hoogtepunt was de resolutie die in december in Kenya werd ondertekend door vertegenwoordigers uit 193 landen, waaronder Nederland, om een eind te maken aan de plastic vervuiling van de Oceaan. Wij waren erbij
- De 1e Plastic Health Summit in oktober 2019. Maakt Plastic ons ziek? We bereikten maar liefst 2 miljard mensen
- In maart 2020 de toekenning van 1 miljoen euro door, opnieuw de Nationale Postcode Loterij.
PSF werkt samen met elke organisatie die onze missie steunt, neemt geen blad voor de mond en verwelkomt iedereen in de strijd tegen de plasticvervuiling. Dit blijft de komende tien jaar hard nodig, want ondanks alle aandacht neemt de omvang van de plasticsoep toe, in plaats van af.
Er is echt geen tijd te verliezen.
Foto: Maria Westerbos en Pieter van Maaren, burgemeester van Zaltbommel, bij het startsein van World Cleanup Day in 2019.
Meer nieuws
Lees meer
Onze gezondheid loopt ernstige schade op door plastic en de chemicaliën daarin
Minderoo Foundation brengt nieuw rapport uit: Onze gezondheid loopt ernstige schade op door plastic en de chemicaliën daarin.
FUTURE FABRICS EXPO LONDEN
Op 25 en 26 juni vond de Future Fabrics Expo 2024 plaats in Londen. De insteek van deze beurs is om te laten zien dat het heel goed mogelijk is om kleding te maken van duurzame materialen.
IN MEMORIAM – Dick Vethaak
Op twee juni 2024 is professor Dick Vethaak overleden. Met hem is gaat een groot en vooruitstrevend wetenschapper verloren, maar vooral ook een fantastische echtgenoot en vader.
