Amsterdam, 22 september – Blikjes van Red Bull staan met stip op de eerste plaats van meest aangetroffen zwerfafval. Vorig jaar stond de energiedrankproducent nog op de derde plek. Bierbrouwer Heineken is gestegen van de vierde naar de tweede plaats. Daarna volgen McDonald’s en Marlboro. Coca-Cola staat wederom op nummer vijf.
Iets meer dan 60 procent van al het geregistreerde afval is van plastic. Daarna volgt metaal (inclusief aluminium) met 17 procent, en papier met 16 procent. Het meest gevonden soort afval van dit jaar is het blikje, dat van de tweede plaats doorschoof naar de koppositie. Snack- en snoepverpakkingen staan op de tweede plek, gevolgd door flesjes op drie, zakjes op vier, en sigarettenpeuken op de vijfde plaats. Vorig jaar voerde de sigarettenpeuk nog de ranglijst aan.
Zo’n 16.000 geregistreerde deelnemers, verdeeld over ruim 1.400 opruimacties in heel Nederland hebben gisteren meegedaan aan World Cleanup Day. Dat is ruim viermaal zoveel als vorig jaar. Samen hebben ze enorme hoeveelheden zwerfvuil opgeruimd. Op de Waal vanuit Zaltbommel vond onderzoek plaats naar de aanwezigheid van microplastics in rivierwater.
Statiegeld, ook op blikjes
Ook hebben de vrijwilligers massaal gehoor gegeven aan de oproep om tijdens het opruimen elk aangetroffen stuk zwerfafval vast te leggen met behulp van een app op de telefoon. Gisteren zijn ongeveer 78.000 stuks afval met deze Litterati-app geregistreerd: flesjes, blikjes, sigarettenpakjes, snoep- en snackverpakkingen. Dat levert unieke inzichten op wat betreft de meest aangetroffen items, materiaalsoorten, locaties en merken. Zo verschijnt het probleem van zwerfvuil letterlijk op de landkaart.
Plastic Soup Foundation, die voor het tweede jaar op rij tekende voor de organisatie van de opruimdag in Nederland, blikt terug op een zeer geslaagd evenement. ‘We zien de enorme stijging in opruimacties als een duidelijke oproep van mensen aan de rijksoverheid, de producenten en de retailbranche om snel met structurele oplossingen komen,’ aldus Jeroen Dagevos van de organisatie. ‘We kunnen niet blijven opruimen. Het is natuurlijk geweldig dat zoveel mensen in ons land de straat op gaan om zelf de handen uit de mouwen te steken, maar we moeten echt switchen naar duurzamer verpakkingsmateriaal, minder plastic en naar de snelle invoering van bewezen oplossingen als statiegeld, ook op blikjes.’
‘Karrenvracht aan bruikbare data’
‘Dat zoveel mensen de moeite hebben genomen de Litterati-app te gebruiken, is geweldig. Dit levert een karrenvracht aan bruikbare data op en dat helpt ons om meer druk op de ketel te zetten,’ aldus Dagevos. Met de app zijn inmiddels ruim 4 miljoen afvalitems wereldwijd vastgelegd. De data zullen ook worden gebruikt in de zogeheten ‘brand audit’, die Break Free From Plastic jaarlijks uitvoert.
Dit jaar kregen vooral de Nederlandse rivieren bijzondere aandacht, omdat het belangrijke toevoerwegen zijn van zwerfvuil naar de plasticsoep op zee. Langs de rivieren waren tal van opruimacties georganiseerd. Ook vond het symbolische startschot van de dag plaats langs de Waal. Zaltbommel gold als landelijk centrum. Burgemeester Pieter van Maaren nam het voortouw en zette het eerste item in zijn stad in de app. Het verdwaalde frisdrankblikje langs een stoeprand was daarmee informatie geworden. Daarna startten op de Waalkade drie opruimacties.
In het kader van World Cleanup Day werd daarna op de Waal vanuit Zaltbommel onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van microplastics in het rivierwater. Het onderzoek vond plaats onder toeziend oog van de Tweede Kamerleden Carla Dik-Faber van de ChristenUnie en Corrie van Brenk van 50Plus (beiden lid van de Vaste Kamercommissie Infrastructuur en Waterstaat) en van bestuurders van de Unie van Waterschappen en diverse drinkwaterbedrijven, hoge beleidsmedewerkers van Rijkswaterstaat en enkele NGO’s.
In de Waal 17.443 deeltjes plastic per vierkante kilometer
Onderzoekers van By the Ocean we Unite verrichtten met een sleepnet vanaf de boot onderzoek naar de hoeveelheid plastic in de rivier. De meting werd uitgevoerd door een maritiem bioloog volgens een internationaal gestandaardiseerde meetmethode waarbij alleen de bovenste tien centimeter van het oppervlaktewater wordt bemonsterd.
Uit het resultaat van de meting gisteren blijkt dat zich in de Waal op de gemeten locatie per vierkante kilometer oppervlaktewater maar liefst 17.443 deeltjes plastic (groter dan een millimeter) bevinden. Het onderzoek op de Waal toont aan dat plastic al in de rivieren fragmenteert in minuscule deeltjes. Uit eerder onderzoek is gebleken dat het merendeel van de totale hoeveelheid plastic zich echter in de waterkolom en op de zee- of rivierbodem bevindt.
Oplossingen
In Zaltbommel presenteerden diverse bedrijven en organisaties op het zogeheten Solutions Square hun innovatieve oplossingen voor de plasticvervuiling in waterwegen. Bedrijven als The Great Bubble Barrier, Tauw met de Shoreliner, River Cleaning Noria met de Plastic Afval Schep, The Seabin en Planet Care toonden hun oplossingen om plastic uit water te filteren. SodaStream gaf diverse masterclasses aan basisscholen over plasticsoep en was tevens met hun herbruikbare fles onderdeel van het Solutions Square. Schone Rivieren presenteerde resultaten van haar grootschalige citizens science-onderzoek op de oevers van de Maas en de Waal.
3FM-dj Sander Hoogendoorn trad in Zaltbommel op als gastheer en onthaalde terugkerende opruimteams als helden.
Naar schatting enkele miljoenen vrijwilligers hebben in meer dan 160 landen tegelijk deelgenomen aan World Cleanup Day. Daarmee was het de grootste opruimactie ooit.
Ons vermoeden is bevestigd; het op 1 juli van dit jaar ingevoerde statiegeld op plastic flesjes heeft inderdaad meteen resultaat geboekt. Het aandeel flesjes in het gevonden zwerfafval is met 37% afgenomen!
Ruim 200 scholen hebben World Cleanup Day nu al tot een succes gemaakt.
TNO presenteerde gisteren een adviesrapport over de ontwikkeling van een nieuwe methode om te meten waar en wanneer kleine plasticdeeltjes uit kleding vrijkomen.
Ook de Waterbazen zijn actief op en rondom World Cleanup Day. Hun doel is om in totaal 20.000 stuks afval te scheppen en te registreren.
Bar Fisk schenkt aan Plastic Soup Foundation