11 augustus 2020
Volgend jaar juli wordt de Europese SUP-richtlijn van
kracht. Het doel is om het aantal eenmalig plastic producten dat in het milieu
terechtkomt sterk te verminderen. Daarom worden sommige producten verboden zoals
rietjes en wattenstaafjes. Er wordt verder een rem gezet op de verkoop van
andere producten, bijvoorbeeld door de producenten te verplichten het product
te voorzien van een waarschuwingslabel of hen verantwoordelijk te maken voor de
opruimkosten.
De Europese Commissie ontwikkelt nu een aparte richtsnoer of handleiding voor lidstaten om de implementatie van de richtlijn te vergemakkelijken. Hierin wordt aangegeven welke producten wel en welke niet onder de richtlijn vallen. Uit een conceptversie die gelekt werd naar de pers, blijkt echter dat er nog veel ontsnappingsroutes zijn voor bedrijven.
MULTIPACKS TELLEN NIET ALS WEGWERPPLASTIC
Brood in plastic verpakt of afzonderlijk verpakte snoepjes
in een zak worden niet beschouwd als eenmalig. De verpakking wordt weliswaar
eenmalig gebruikt, maar de inhoud bestaat uit meerdere ‘eenpersoonsporties’. Als
de kans groot is dat een in plastic verpakt product direct buitenshuis genuttigd
wordt, dan valt een product wel onder de SUP-richtlijn. Eén afzonderlijk broodje
mag dus niet meer apart in plastic verpakt zijn, maar een heel brood wel.
Ander voorbeeld: vier kleine plastic yoghurtbakjes die aan
elkaar vastzitten en die je kunt afbreken. De vier reken je als één product af en
de kans is groot dat je ze niet alle vier op straat nuttigt. En dus zie je de
yoghurtbekertjes weinig in het zwerfvuil. Aangezien het om meerdere porties gaat,
vallen ze niet onder de richtlijn, terwijl dat dus wel zou gelden voor één
enkel yoghurtbakje.
Gevreesd moet worden dat producenten, om onder de
regelgeving uit te komen, hun producten veel meer als multipack gaan
aanbieden. Kleine chipszakken verdwijnen, maar de grote blijven bestaan. En die
zul je vervolgens blijven aantreffen in het zwerfvuil, omdat er heus niet
minder chips buitenshuis gegeten zal worden.
GAAT ER IN DE PRAKTIJK VEEL VERANDEREN?
Een reeks producten voor eenmalig gebruik wordt straks niet
verboden. Voor deze producten geldt dat de producenten verantwoordelijk worden
voor de vervuiling ervan. Het gaat om eenpersoonsvoedselverpakkingen, denk aan verpakkingen
voor fastfood, wikkels en zakjes, en ook om drankverpakkingen zoals knijpzakjes,
de zogenaamde pouches.
In Nederland bestaat al een regeling dat producenten
(gezamenlijk) meebetalen voor het opruimen van afval in het Besluit Verpakkingen.
Wat zal er dan eigenlijk in de praktijk gaan veranderen? Vermoedelijk heel
weinig. Een energiereep mag gewoon in een plastic wikkel verkocht blijven
worden, ook al wordt die op straat genuttigd en komt die wikkel in het
zwerfvuil terecht.
ZOGENAAMD HERGEBRUIK
Een andere ontsnappingsroute voor fabrikanten is spelen met
het begrip ‘hergebruik’. Alleen producten die eenmalig zijn vallen onder de
richtlijn. Als een wegwerpproduct twee keer of vaker gebruikt kan worden, of afwasbaar
is, dan valt het er niet onder. Ook dát zal een verschuiving opleveren in de
wijze waarop producenten hun producten gaan aanbieden.
Die verschuiving is nu al aan de gang. Plastic Soup
Foundation heeft vorig jaar bericht over het plastic bestek dat supermarkt PLUS
te koop aanbiedt: net iets dikkere plastic vorken, messen en lepels dan
voorheen, die opeens als duurzaam en afwasbaar verkocht worden. De consument
zal ze echter als wegwerpbestek blijven beschouwen. Door niet te handelen in de
geest van de SUP-regeling maar naar de letter, voorkom je niet dat er nog
altijd plastic bestek in het milieu terechtkomt.
VOCHTIGE DOEKJES
Vochtige doekjes mogen nog steeds verkocht worden onder de SUP-regeling, ook al bevatten ze plastic en leveren ze schade op aan rioleringen door verstoppingen. Het enige dat geldt voor de vochtige doekjes is de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Producenten moeten voortaan op de producten aangeven of ze plastic bevatten. Bepaalde doekjes en menstruatieproducten worden volgens het concept uitgezonderd vanwege de gehanteerde definitie van plastic waar geregenereerd cellulose (viscose, cellofaan, rayon) buiten valt. Break Free from Plastic verwacht daardoor een verschuiving naar deze materialen.
STANDPUNT VAN PLASTIC SOUP FOUNDATION
De handleiding die op dit moment opgesteld wordt en ter
consultatie wordt voorgelegd aan de lidstaten interpreteert de SUP-richtlijn
veel te ruim. Voor het behalen van de beoogde doelstellingen (minder plastic in
het milieu en minder eenmalig plastic) is een veel striktere interpretatie
noodzakelijk.
Het is van groot belang dat de criteria ‘meerdere porties’
of ‘vaker geserveerd’ geschrapt worden uit het concept voor producten waarvan
de verpakkingen vaak in het milieu terechtkomen. Verder is het van belang om
meer verpakkingen of producten simpelweg te verbieden. De uitgebreide
producentenverantwoordelijkheid – zoals die nu voor de SUP uitgewerkt wordt – is
echt onvoldoende om milieuvervuiling te voorkomen.
MISSCHIEN BEN JE OOK GEÏNTERESSEERD IN: